Ἐξώφυλλο arrow Περιεχόμενα arrow Οἱ κρυφὲς συλλαβές arrow ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΝ ΝΑ ΚΛΑΙΝΕ ΚΑΙ ΝΑ ΓΕΛΑΝΕ

ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΝ ΝΑ ΚΛΑΙΝΕ ΚΑΙ ΝΑ ΓΕΛΑΝΕ

Γράφει: ο ΝΑΥΤΗΛΟΣ

(Δημοσίευση: 24 Απριλίου 2009). Ο Ναυτήλος (ή μήπως Ναυτ-ηλος;) διατυπώνει μερικές "πρώτες σκέψεις", καταπώς λέει ο ίδιος, για την ανθρώπινη συμπεριφορά στην περιοχή της κουλτούρας. Ίσως πράγματι από εδώ, από το γέλιο και το κλάμα, να (ξανα)περνάει ο δρόμος προς την Α-λήθεια μας.


«Όλοι οι άνθρωποι κλαίνε με τα ίδια πράγματα,
αλλά γελάνε με διαφορετικά»
Groucho Marx

marx groucho 001 ΙΔΙΟΦΥΗΣ η παρατήρηση αυτή του Groucho Marx. Ας αρχίσουμε  να συζητάμε και για ένα άλλο αδελφό Marx. Στη μεταβιομηχανική κοινωνία κύριο χαρακτηριστικό είναι η ανάπτυξη υπηρεσιών, πράγμα που θα μπορούσε και να ιδωθεί σαν ένα «παιχνίδι μεταξύ προσώπων», κατέληξε όμως να είναι ένα παιχνίδι απρόσωπων ρόλων. Οι πολιτιστικές αντιφάσεις του καπιταλισμού δεν επέτρεψαν το παιχνίδι. Εκεί που η φαντασία προσέφερε ένα απέραντο πεδίο δράσης συνάντησε τη πραγματικότητα που δεν μπορεί να προσφέρει παρά μόνο εντάσεις και αντιφάσεις. Έτσι, τι παιχνίδι μπορεί να γίνει, όταν οι άνθρωποι χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο τις ίδιες λέξεις εννοώντας διαφορετικά πράγματα, όταν κατέχουν τη γνώση των λέξεων και την άγνοια της λέξης, όπως παρατηρούσε ο T.S.Eliot. «Στην εποχή του Σαίξπηρ οι άνθρωποι είχαν 60.000 χιλ. λέξεις, σήμερα έχουν 600.000 χιλ. λέξεις αλλά δεν έχουν Σαίξπηρ» για να θυμηθούμε και έναν δικό μας πνευματικό άνθρωπο τον Ζήσιμο Λορετζάτο. Από την άλλη, σε επίπεδο συστημάτων οι στρατηγικές της μη επικοινωνίας έχουν τελειοποιηθεί. Η οπτική κουλτούρα, κυρίαρχη κουλτούρα της εποχής μας, δραματοποιεί τα γεγονότα με ταχύτατους ρυθμούς και αναιρεί ταυτόχρονα από τον άνθρωπο τη ικανότητα της σκέψης και του βαθύτερου συναισθήματος, τη δυνατότητα να αποδώσει ειδικό βάρος στο κάθε γεγονός ξεχωριστά. Στη ζωή, το παιχνίδι αυτό γίνεται αντιληπτό σαν ένας ατέλειωτος μονόλογος του καθενός, όπως ο ίδιος νομίζει. Ένας πλανητικός υπερφυσικός μονόλογος, χωρίς αντίκρισμα.

ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ έχουν εγκαταλείψει τη φύση (τη παλαιά πραγματικότητα;), υποτιμούν την αξία της εργασίας (η κουραστική πραγματικότητα;) και έχουν απορρίψει παλαιότερα σχήματα κοινωνικού βίου (η συντηρητική πραγματικότητα;). Η εντροπία των προηγούμενων κύκλων αγνοήθηκε και «παραμερίστηκε» επιδεικτικά. Το «τέλος» όλων των καταναγκασμών από την εξωτερική πραγματικότητα προανήγγειλε και το τέλος της ιδεολογίας, της σκέψης, της κριτικής, της γραφής, του λόγου, της ιστορίας, το τέλος γενικώς κάθε τομέα που εμπόδιζε ή αντιμετώπιζε κριτικά τη «πρόοδο».
ΕΤΣΙ Η πραγματικότητα έπρεπε να ξαναφτιαχτεί. Έστω και ως εικονική ή δυνητική πραγματικότητα.

ΑΠΟ ΤΗ  θρησκεία στη φιλοσοφία στην επιστήμη και από εκεί στην αγορά, ή από τη θρησκεία στην εργασία στη κουλτούρα και από εκεί στη σύζευξή της με την αγορά, μετατοπίστηκε η «νομιμοποίηση» της ανθρώπινης συμπεριφοράς.

Ο ΑΡΧΑΙΟΣ κόσμος είχε κλείσει οριστικά το κύκλο του. Ο σύγχρονος κύκλος μας οδήγησε στον μοντέρνο κόσμο -με μεγάλα είναι αλ
ήθεια επιτεύγματα- αλλά και με ένα εξίσου μεγάλο τίμημα, την απαξίωση τόσο της τέχνης όσο και της ζωής. Την πρώτη με το πρόταγμα «τα πάντα μπορεί να είναι τέχνη» και τη δεύτερη με την ηγεμονία του «απεριόριστου εγώ». Το τίμημα αυτό δεν είναι ακόμη εύκολα και ευρύτερα αναγνωρίσιμο, η άμπωτη του μεταμοντερνισμού δεν έχει αποκαλύψει ακόμη την απέραντη έρημό του.

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ είναι αφανισμένος στη δροσιά της λήθης. Αισθάνεται όμως ακόμη κυρίαρχος του περιβάλλοντος και ικανοποιημένος που η «απομάγευση» του κόσμου ολοκληρώθηκε.
ΑΛΛΑ, η οικολογική καταστροφή αγγίζει ήδη ένα όριο, ο πολιτισμός της εικόνας ένα άλλο, η συντριβή των κοινωνικών ιστών δεν μπορεί να συνεχιστεί περισσότερο, η πολιτική δεν μπορεί να είναι μόνο ρητορεία, επικοινωνία και υποταγή. Ζούμε μια κουλτούρα πέραν της κουλτούρας, που φαντάζει «ακυβέρνητη» έξω από κανόνες και ιεραρχήσεις. Από την ιδεαλιστική κατασκευή απόλυτων αξιών περάσαμε στον απόλυτο σχετικισμό μεταξύ των αξιών.

heels - vatraxo 001 ΣΤΗΝ ουσία η σύγχρονη κουλτούρα μας κάλεσε να αποσυρθούμε από τη πραγματικότητα. Ηθελημένα ή αθέλητα την ακολουθούμε. Ίσως και η σχετικά πρόσφατη αποτυχία της βίαιης μεταμόρφωσης της πραγματικότητας, να επέδρασε καταλυτικά. Η μέση κουλτούρα, αυτή η κακοφωνία τεχνοτροπιών και style, οι μόδες που εναλλάσσονται κάθε πρωί, παρουσιάζονται μπροστά μας σαν να είναι η πραγματικότητα. Αλλά ταυτόχρονα πολλαπλασιάζονται από τη χαοτική αυτή ποικιλία και οι πηγές της αστάθειας.
Η ΠΑΡΑΚΜΗ γίνεται φανερή σε μια κοινωνία όταν οι άνθρωποι χάνουν το αίσθημα της ντροπής, ούτως ώστε τα πάντα επιτρέπονται. Ο Δαρβίνος είχε παρατηρήσει ότι το «κοκκίνισμα του προσώπου» είναι η μόνη αντίδραση που διακρίνει τον άνθρωπο από τα υπόλοιπα όντα του ζωικού βασιλείου.

Ο ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ όμως εξαντλεί πολύ γρήγορα όλα τα παραπάνω όρια. Και στο σημείο αυτό όπου η ζωή άρχισε να μοιάζει με κωμωδία αρχίζουν να επιστρέφουν και τα ερωτήματα. Η κωμωδία πάντα θέτει τα ερωτήματα. Τα συνηθισμένα σε όλους τους πολιτισμούς ερωτήματα. Μέσα από αυτά, ξαναεπέστρεψε απειλητικά στο προσκήνιο και η τραγωδία. Η τραγωδία πάντα έπεται για να γεννηθούν οι απαντήσεις.

Η ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ έρχεται όπως πάντα εκ των έσω. Είναι γνωστό πλέον και κατάκτηση της εποχής μας, ότι και τα οράματα έχουν αρρώστιες. Γι' αυτό και οι εύκολες ή από καθέδρας απαντήσεις είναι ανιαρές.

ΕΙΝΑΙ αλήθεια ότι «οι συντηρητικοί μετρούν μια αλλαγή με την απόσταση από το παρελθόν και οι επαναστάτες με την απόσταση από ένα μέλλον», όμως είναι εξ' ίσου αλήθεια ότι σε μερικά πράγματα έχει περισσότερη ουσία να είσαι συντηρητικός. Βέβαια στο βαθμό ακριβώς που και «η πρόοδος φαντάζει πάντοτε μεγαλύτερη απ' ότι στην πραγματικότητα είναι» (L. Wittgenstein). Δηλαδή, να είσαι τουλάχιστον αρνητικός ως προς την κύβδιλη κουλτούρα της εποχής μας που μας οδηγεί δέσμιους σε μια κενή περιεχομένου, όχι απελευθέρωση, αλλά σε μια αντιδιανοητική φυλακή απραξίας.
ΟΙ ΔΥΤΙΚΕΣ κοινωνίες βέβαια που είναι απροετοίμαστες για την οδύνη, μοιράζουν στους πιστούς τους ένα ασαφές ευγενικό και λίγο snob χαμόγελο.

TΟ ΤΕΛΟΣ
της εποχής όμως, που όλοι γελούσαμε με διαφορετικά πράγματα και όλοι κλαίγαμε με τα ίδια, παρ' ότι προβάλλεται παντού γύρω μας δεν πρόκειται να 'ρθει. «Το γέλιο και το κλάμα» θα κερδίσουν.

(Πρώτες σκέψεις για την ανθρώπινη ΔΙΑΓΩΓΗ στη περιοχή της κουλτούρας).

γράφει ο Ναυτήλος. 24/04/2009


Σχόλια (1)

1. 01-06-2009 07:17
Ή θα αρθούμε ή θα πενθήσουμε

«Σκάσε χαμένε, πρώτα είσαι εργαζόμενος και μετά Έλληνας» Δέκα μικροί Μήτσοι (Λάκης Λαζόπουλος). 

Ως άλλος του λόγου- αλήτης, εγέρτης, ζυμωτής και σπάστης με τρόπο καθαρό όπως κατάλαβα για τη μαζική συμπεριφορά μας μιλώ. 

«Κουλτούρα, η γλώσσα της πραγματικής ζωής» (Κ. Μαρξ) 

Έτσι λοιπόν μεταδικτατορικώς «καλλιεργήθηκε το πνεύμα μας» 
- από τις μπουάτ στα ρεμπετάδικα 
- από την πατριδογνωσία-ανάγκη στο τουριστικό σλάλομ στο φολκλόρ 
- από την αυλή του σπιτιού στην αυτοεξορία των τεσσάρων τοίχων 
- από την γειτονιά που συγχαίρεται και συμπάσχει, στον άγνωστο διαμερισματάρχη, στον κατοικοεδρεύοντα 
- από την οικογένεια με πατριαρχική δόμηση και θέσμιση της ιδιωτικής ζωής στην όπως- όπως άτσαλη ισότητα των δυο φύλων, συνώνυμο διάβρωσης του ερωτισμού, απεγνωσμένης κλινοπάλης και ενίοτε καταστροφής διανθρώπινων σχέσεων 
- από τον δασικό πλούτο –υγεία και πολιτισμό- στον Ρομπέν των κατά-καμένων δασών 
- Ο Κωνσταντίνος Καβάφης, ο Οδυσσέας Ελύτης, ο Γεώργιος Σεφέρης, ο Γιάννης Ρίτσος και οι λοιποί, εγνωσμένοι μέσω μουσικοσυνθετών, τροφή για όποιον πεινά 
- από τις ταβέρνες, όπου συναθροιζόμενοι οι άνθρωποι τραγουδούσαν τους καημούς και τις χαρές τους, στις ταβέρνες-φαγάδικα, της σιγής, της αμήχανης σιωπής 
- από τον μαθητή που αναμετριόταν στα ίσα με τη γνώση, στο μαθητή -το γιο μας και την κόρη μας- που απ’ το Δημοτικό κιόλας στοχεύεται φροντιστηριούμενος. 

Ως άλλες αρένες των νέων γηπέδων οι κερκίδες υποδέχονται την εκτόνωση, την εκτροπή και τελικώς τη φίλαθλη συμπλοκή μας. Συμπολεμούμε. 
Κωμωδεί η θεατρική επιθεώρηση και «μας διασκεδάζει» την καθ’ ημέραν βιοτή μας, την όντως εξαρχούμενη, την εκβαρβαρισμένη. Και. 
Η τσούλα η TVούλα που μας «τα δείχνει ούλα». Τα νέα. Τα ηθικά και μη. Τα μοντέρνα. Τα πολιτικά. Τα πολιτιστικά. Τα ερωτικά. Τα ιατρικά κ.λπ άλλα. Αρκεί να καθηλωθούμε. Αρκεί να ειδωλολατρεύσουμε. 
Παρεούλα η TVούλα, πλουραλισμός στην θέαση και την ακρόαση του άρχοντος λόγου, του καθεστώτος λόγου. 
Η όλβια γλώσσα μας, που μας εδόθη ελληνική, στις 300-500 λέξεις εξαρκείται ισχνούμενη. 
Η λαϊκή φαντασία έχει ίσως οριστικά λακτισθεί. 

Ή θα εγερθούμε ή θα θρηνήσουμε. 
«Το ζωντανό αδράχνει το νεκρό» (Κ. Μαρξ) 
Συγκυριαρχούμενοι, από ιστορική ανάγκη θα εγερθεί ο λόγος ο αντιστασιολογών, ο γκρεμιστής, ο σχίστης και η φαντασία μας η λαϊκή θα μετεκραγεί πρωτόβουλη Ελπίδα Φέρουσα, πρωτο-στατούσα. 

«Φυλλαλήτης» 
31-5-2009
Φυλλαλήτης

0 Σχόλια

Δεν υπάρχουν σχόλια.

Υποβολή σχολίου
Δεν θα δημοσιευθεί

Ειδοποίησέ με μέσω e-mail σε απαντήσεις
Συλλαβισμός Συλλαβισμός

Tsipras-01

Πρόσφατες δημοσιεύσεις

γιά τήν σύνδεση στο Forum...





Αρχή σελίδας