"Πολλὰ μοῦ στέρησες ζωή..."

(Δημοσίευση: 15 Απριλίου 2007) Ὄχι «ποδόσφαιρο», «ἀθλητισμὸς» κι ἄλλα τέτοια συναφῆ ἐξευγενίσματα. Ἐδῶ μιλᾶμε γιὰ «μπάλα», λέξη παληακιὰ καὶ μύχια. Ἀδιαμεσολάβητη. (Μὲ ἀφορμὴ μία παληότερη διαφήμιση τοῦ ΟΠΑΠ στὴν σειρὰ "Κολλημένος μὲ τὴν μπάλα").

Ὄχι «ποδόσφαιρο», «ἀθλητισμὸς» κι ἄλλα τέτοια συναφῆ ἐξευγενίσματα. Ἐδῶ μιλᾶμε γιὰ «μπάλα», λέξη παληακιὰ καὶ μύχια. Ἀδιαμεσολάβητη. Απέναντι ένας τοίχος. Γυμνός και κυριολεκτικός. Κι η ξέθωρη φωτογραφία ενός παληού τερματοφύλακα, παληωμένο υλικό όσο κι ο τοίχος. Μα και αληθινό, όσο και η μπουλντόζα. Σε φάση πέναλτυ...

Παράξενα λαμπιόνια πυροδοτοῦνται. Ἡ ἐπιβεβλημένη χρήση τῶν πραγμάτων ἀνατρέπεται. Τὸ ἐργαλεῖο τῆς δουλειᾶς, ἴσως τ' ἀφεντικοῦ, γίνεται τόπι. Ὁ χῶρος ἀπεδαφίζεται, μαζὺ καὶ τὸ ἐργασιακὸ περιβάλλον· κι ἀνασταίνεται ὁ χρόνος, ἐπανέρχεται, σὰν ἄξαφνη συνάντηση ἀνάμνησης καὶ ἐπιθυμίας -ἣ σὰ ρωγμὴ καὶ σὰ παρατυπία. Ἐσύ, ὁ χάρτινος τερματοφύλακας· ἐγώ, ὁ μπουλντοζιέρης. Ἐσὺ Σεραφίδης, ἐγὼ Ζαντέρογλου.

Τὸ ἰλαρό -ἀπὸ θέση ὀφσάιτ- βγαίνει στὸ προσκήνιο, κατεβαίνει μὲ τὴν μπάλα στὰ πόδια, μετατρέπει τὴν ρουτίνα σὲ γιορτή, τὴν δουλειά σὲ σχόλη, ἀνασυγκροτεῖ ἀκαριαία τὴν κοινότητα. Ἀπὸ τὸ ἀτομικὸ κολατσὸ σηκώνουν ἕνας-ἕνας τὰ μάτια πρὸς τὸ αἰφνίδιο, τὸ θαυμάσιο, μπαίνουν στοὺς κανόνες του, στὴν ἔντασή του. Μιὰ σιδερόμπαλα καταρρίπτει, μαζὺ μὲ τὸν τοῖχο, καὶ τὴν τάξη τοῦ Λόγου. Σὲ ρυθμὸ ζεϊμπέκικο, ὅπως τῆς πρέπει.

Γκόολ! Πανηγυρίζουν. Χαρούμενη βία στὴν βία τοῦ τετριμμένου. Νίκη εὐγενής! Δὲν θὰ σοῦ ταίριαζε μιὰ κοινὴ κατεδάφιση ξέθωρε Σεραφίδη, δὲν εἶσαι παληὸ ὑλικὸ οἰκοδομῶν. Εἶσαι ἀκόμα -καὶ πάντα- αὐτό ποὺ ὑπῆρξες. Ἀπὸ παιδὶ τὸ 'θελα νὰ στηθῶ μπροστά σου. Ἐγὼ μὲ τὴν μπάλα, ἐσὺ μὲ τὸ πλεχτό. Εἶσαι;

...Χαρὰ ξεχωριστή, χαρὰ σεβάσμιας συνεύρεσης ὅλων ὅσων ὑπνοβατοῦνε μέσα μας. Χάρτινε, μαζὺ τὸ χαρήκαμε!

Ευτυχὴς διαφημιστικὴ ἔμπνευση, ἀσυνέχεια στὴν βία τῶν σήριαλ ἣ τῶν talk-show μὲ τοὺς ἐπίδοξους ἡγήτορες καὶ τὶς ξυλοτυπικὲς προσομοιώσεις τῆς μάχης ἰδεῶν. Ποῦ εἶναι ἡ εἰκονικὴ πραγματικότητα σὲ ὅλα αὐτά; Στὸ συνεχὲς ἢ στὴν ρωγμή του, σὲ τούτη διαφήμιση ἢ στὰ σόου; Καὶ ποῦ ὁ σπινθῆρας ζωῆς; Ποῦ συμμαζεύεται κι ἀπὸ τί σκορπίζεται ἡ καθημερινὴ ζωὴ τῶν πραγματικῶν ἀνθρώπων;

Μὰ αὐτὸ θὰ πεῖ παιγνίδι: ἀνυπότακτη ἐπινόηση, ἀκραῖος συμβολισμός, βολονταρισμένη ἀντιπραγματικότητα, θραύση τοῦ καθημερινοῦ ἀλλὰ κι ἀναζωογόνησή του. Ἔτσι καὶ ἡ μαγεία του: κάθε παιγνίδι εἶναι ὁλική πράξη μοναδική, ἕνα ὁρόσημο, ἕνα ἔργο τέχνης - ἢ δὲν εἶναι παιγνίδι. Περνάει ἀνεπανάληπτο στὴν μνήμη, λειτουργώντας ἔκτοτε σὰν ἀνορθόλογη (γιὰ πολλοὺς) σύγχυση τοῦ ἅπαξ καὶ τοῦ ἐσαεί. Ἔτσι κι ἡ εὔστοχη γλῶσσα τῶν παιδιῶν: «Θὰ ἤμουν, λέει, ὁ πρίγκιπας», «Θὰ ἦρθα, λέει, μὲ τὸ ἄλογο ποὺ πετάει». Ποιὸς εἶναι αὐτὸς ὁ χρόνος ποὺ δὲν εἶναι οὔτε παρατατικὸς οὔτε μέλλων; Καὶ ποιὸς «λέει»; Ποιὸς παίρνει τούτη τὴν ἀπόφαση ἐπὶ τῆς πραγματικότητας; Δὲν μάθαμε...

Σποτάκι διαφημιστικῶς εὔστοχο. Στὸ ἀριστερὸ Γάμα τῆς ὑδροσωλήνας, ἡ καθημερινὴ φράση «βρῆκα τοῖχο» ἀλλάζει στὸ ἀπολύτως ἀντίθετό της. Μὰ καὶ ἀθελήτως ἀνατρεπτικό. Ὁ (κάθε;) τοῖχος ἀπὸ ἐμπόδιο γίνεται στόχος! Ἄσε ποὺ μᾶς θυμίζει τὴν δημιουργικὴ χαρά τῆς σκανταλιᾶς, τῆς (αὐθαίρετης;) ἀπόφασης ποὺ ἀλλάζει τοὺς κανόνες, ποὺ ξαναφέρνει τὴν αὐθόρμητη γιορτὴ στὸ ἐπίκεντρο. Μετὰ ἀπὸ κάτι τέτοια, ἡ σύγκριση μὲ τὴν μούχρα τῶν σήριαλ καὶ τὴν στέγνα τῶν talk-show εἶναι συντριπτική.

Κρατᾶ λίγο. Μετὰ τὸ πέναλτυ πέφτει τὸ logo τοῦ προϊόντος. Καλεῖ νὰ φερθοῦμε κομιλφώ: σὰν πελάτες. Ὁ Ὀρθὸς Λόγος ἐπανέρχεται, στὴν τρέχουσα χρήση του: λὸγος εὔστοχος ποὺ πλασάρει τὸ καθετὶ πάνω στὸ ὑποδόριο βίωμα. Ἡ ρωγμὴ ξανακλείνει. Οἱ μανάδες φωνάζουν τὰ παιδιὰ ἀπ' τὴν πυλωτή. Σκοτείνιασε, κι ἔχουν διάβασμα. Ἕνας-ἕνας κατεβάζει πάλι τὰ μάτια στὸ κολατσὸ του. Τὸ διάλειμμα τελειώνει. Τὰ σήριαλ καὶ τὰ talk-show μὲ τοὺς ἐπίδοξους ἐπαναφέρουν τὴν νευρωσικὴ κοινοτοπία· κι ἀπωθοῦν στὸ ἔγκατό της τὴν ζῶσα ἀτοπία τοῦ παιγνιδιοῦ. Ὑψώνουν τὸν καθημερινὸ τοῖχο.

Γιάννης Φ.Φωτόπουλος, Λουτράκι Αὔγουστος 2005